APEAR

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida:
Nome d@ informante: Mª Carmen			Idade:56	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Apear

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: apear

SIGNIFICADO: Unha corda trenzada que se pasaba por debaixo do pescozo ás vacas para termar do xugo.

FRASE DE EXEMPLO: A un veciño de miña tía, que é moi antigo e aínda utiliza o xugo , rompeulle o outro día o apear.

CAUSAS DO DESUSO: A chegada da maquinaria agrícola.

IMAXES:

CHAVELLA

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 25-10-13
Nome d@ informante: Mª Cármen			Idade:56	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Chavella

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo feminino.

FONÉTICA: Chavella

SIGNIFICADO: Peza de madeira que se metía para tirar do carro das vacas.

FRASE DE EXEMPLO: Miña nai viu unha vez una chavella na casa de meus bisavós.

CAUSAS DO DESUSO: A aparición dos tractores e das máquinas eléctricas.

IMAXES:

CATRE

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 15-10-12
Nome d@ informante: Mª Carmen			Idade:57	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Catre

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: substantivo masculino.

FONÉTICA: catre

SIGNIFICADO: Un metálico (o somier que había antes) con pés de madeira que se lle podían recoller; moi parecido ao que seria hoxe unha cama abatible.

FRASE DE EXEMPLO: Na casa de meus tíos aínda conservan un catre, a meu padriño tráelle moitos recordos bos.

CAUSAS DO DESUSO: Os somieres metálicos.

IMAXES:

XERGÓN

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 15-10-12
Nome d@ informante: Mª Carmen			Idade:57	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Xergón

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: substantivo masculino.

FONÉTICA: xarghón

SIGNIFICADO: Colchón que se facía das follas máis tenras do millo.

FRASE DE EXEMPLO: Meu bisavó usaba un xergón para durmir no sitio dun colchón.

IMAXES:

ESFOLLADOR

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 15-10-12
Nome d@ informante: Mª Carmen			Idade:57	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Esfollador

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: sustantivo masculino.

FONÉTICA: esfollador

SIGNIFICADO: Pau redondo e puntiagudo por un lado que se utilizaba para quitarlle as follas ás espigas do millo.

FRASE DE EXEMPLO: Meu avó fíxome un esfollador para esfollar o millo.

CAUSAS DO DESUSO: A chegada da maquinaria agrícola.

IMAXES:

SUBELA

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Coruxou			Aldea / Barrio / Lugar: Lamela
Nome do alumn@: Ana Pena Freire			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 15-10-12
Nome d@ informante: Mª Carmen			Idade:57	Relación c@ alumn@: avoa

VERBA: Subela

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: substantivo masculino.

FONÉTICA: subela

SIGNIFICADO: Utensilio que utilizaban os zapateiros para furar o coiro.

FRASE DE EXEMPLO: O meu curmán Xosé conserva a subela do seu pai, xa que era zapateiro. 

CAUSAS DO DESUSO: Agora, os zapatos  son fabricados doutro xeito.

Castelán: Lezna.

IMAXES:

CUNQUEIRO

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Ambroa			Aldea / Barrio / Lugar: Airoa
Nome do alumn@: Raúl Rodríguez Fernández			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 13 de outubro de 2013
Nome d@ informante: Isidro Fernández			Idade: 65	Relación c@ alumn@: Avó

VERBA: Cunqueiro

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: cunqueiro

SIGNIFICADO: Moble situado na cociña onde se gardan as cuncas.

FRASE DE EXEMPLO: O  meu  irmán colocaba as cuncas no cunqueiro.

CAUSAS DO DESUSO: Hoxe en día nas cociñas, hai outros mobles máis modernos.

FAMILIA: cunca.

RODICIO

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Ambroa			Aldea / Barrio / Lugar: Vilar da Viña
Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 25 de outubro de 2013
Nome d@ informante: Carmen Vidal Espiñeira			Idade: 73	Relación c@ alumn@: Avoa

VERBA: Rodicio

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: Rodicio

SIGNIFICADO: Panca que serve para administrar auga ao muíño.

FRASE DE EXEMPLO: Tirou do rodicio e entrou a auga para moer o trigo.

CAUSAS DO DESUSO: Non hai muíños.

CANGALLA

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Ambroa			Aldea / Barrio / Lugar: Vilar da Viña
Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 25 de outubro de 2013
Nome d@ informante: Carmen Vidal Espiñeira			Idade: 73	Relación c@ alumn@: Avoa

VERBA: Cangalla

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino

FONÉTICA: Cangalla

SIGNIFICADO: Oco no que se lle mete a cabeza á vaca, no xugo.

FRASE DE EXEMPLO: Á vaca non lle collía a cabeza na cangalla.

CAUSAS DO DESUSO: Xa non se utilizan os carros nin os xugos.

SINÓNIMOS: cancil, cangalleira, chancil.

TRADUCIÓN: Castelán, cangalla

PRESOIRO

Provincia:   A Coruña	Concello: Irixoa	Parroquia: Ambroa			Aldea / Barrio / Lugar: Vilar da Viña
Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños			Curso:  1º de ESO	Data da recollida: 25 de outubro de 2013
Nome d@ informante: Carmen Vidal Espiñeira			Idade: 73	Relación c@ alumn@: Avoa

VERBA: Presoiro

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: Presoiro

SIGNIFICADO: Callo para facer o queixo.

FRASE DE EXEMPLO: Xoana utilizaba o presoiro para facer o queixo.

CAUSAS DO DESUSO: Agora utilizanse outro tipo de callos.

SINÓNIMOS: calleira, calleiro, callo.