Verbas Esquecidas en Monfero e Irixoa

CAMBO

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Ambroa			*Aldea / Barrio / Lugar:* Os Chaos
*Nome do alumn@: Ángel Seijas Abeal*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida:25-10-2013*
*Nome d@ informante:*			*Idade:13*	*Relación c@ alumn@:*

VERBA: Cambo. CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: Cambo.

SIGNIFICADO: Ferramenta en forma de vara de madeira cun gancho de ferro na punta para enganchar as froitas das árbores.

FRASE DE EXEMPLO: Collín o cambo para poder chegar ás mazás máis altas.

RASTRO

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Monfero	*Parroquia:* Val Xestoso			*Aldea / Barrio / Lugar:* Rubeiras
*Nome do alumn@: Ana González Fernández*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 20-11-2013*
*Nome d@ informante: Ascensino Fernández Pena*			*Idade:78*	*Relación c@ alumn@: Avó*

VERBA: Rastro

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo, masculino.

FONÉTICA:

SIGNIFICADO: Obxecto de madeira que se enganchaba aos animais (mulas, vacas, bois) e sobre o cal se botaban cargas para transportalas a rastro.

FRASE DE EXEMPLO: Engancheille o rastro ás mulas para que trouxesen os sacos.

CAUSAS DO DESUSO: A chegada da maquinaria.

FAMILIA: rastreiro, rastrón

CRIBO

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Monfero	*Parroquia:* Val Xestoso			*Aldea / Barrio / Lugar:* Rubeiras
*Nome do alumn@: Ana González Fernández*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 20-11-2013*
*Nome d@ informante: Ascensino Fernández Pena*			*Idade:78*	*Relación c@ alumn@: Avó*

VERBA: Cribo

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: substantivo, masculino.

FONÉTICA: cribo

SIGNIFICADO: Obxecto que se usaba para sacarlle o po e os anacos que non fosen cereais, aos cereais.

FRASE DE EXEMPLO: Utilicei o cribo para limpar o millo.

CAUSAS DO DESUSO: A chegada da maquinaria.

SINÓNIMOS: Peneira

TRADUCIÓN: castelán: cedazo; inglés, pepper; catalán, crivello; francés, crible;

IMAXES:

SOLIÑO

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Ambroa			*Aldea / Barrio / Lugar:* Vilar da Viña
*Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 29 de outubro de 2013*
*Nome d@ informante:* *Carmen Vidal Espiñeira*			*Idade:* 73	*Relación c@ alumn@:* *Avoa*

VERBA: Soliño

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: Soliño

SIGNIFICADO: Peza que se usaba para enganchar os animais, ós apeiros de labranza

FRASE DE EXEMPLO: Rompeu o soliño cando estabamos arando cos animais.

CAUSAS DO DESUSO: Xa non se utilizan os apeiros de labranza de antes, agora son máis modernos.

SINÓNIMOS: cambo, cambón, gabita, soles.

FERRADA

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Ambroa			*Aldea / Barrio / Lugar:* Vilar da Viña
*Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 29 de outubro de 2013*
*Nome d@ informante:* *Carmen Vidal Espiñeira*			*Idade:* 73	*Relación c@ alumn@:* *Avoa*

VERBA: Ferrada

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo feminino.

FONÉTICA: Ferrada

SIGNIFICADO: Recipiente metálico con forma de vaso e cun mango longo, que se usaba para beber ou coller líquidos doutro recipiente maior.

FRASE DE EXEMPLO: Deixa a ferrada na pila que vou beber.

CAUSAS DO DESUSO: Xa non se usa, agora hai vasos.

SINÓNIMOS: tanque, cacharolo

TRADUCIÓN: Castelán, ferrada

IMAXES:

CANADA

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Ambroa			*Aldea / Barrio / Lugar:* Vilar da Viña
*Nome do alumn@: Alba Rodríguez Purriños*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 29 de outubro de 2013*
*Nome d@ informante:* *Carmen Vidal Espiñeira*			*Idade:* 73	*Relación c@ alumn@:* *Avoa*

VERBA: Canada

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo feminino

FONÉTICA: Canada

SIGNIFICADO: Recipiente con furadiños para facer queixos

FRASE DE EXEMPLO: Rompeu a canada mentres facía o queixo.

CAUSAS DO DESUSO: Séguese a usar o obxecto, pero o nome perdeuse.

SINÓNIMOS: canado

TRADUCIÓN: Castelán, canada

IMAXES:

Similar a esta:

ABORDELAR

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Ambroa			*Aldea / Barrio / Lugar:*
*Nome do alumn@: Adrián Mosquera Varela e Sergio Torrado Morado*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 29-11-2013*
*Nome d@ informante: Carmen Espiñeira*			*Idade:*	*Relación c@ alumn@: Profesora*

VERBA: Abordelar

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Verbo.

FONÉTICA: Abordelar.

SIGNIFICADO: Reforzar en casos difíciles a xunta dun carro, arado…
Usábase tamén en sentido figurado referido a apoiar ou axudar a unha persoa.

FRASE DE EXEMPLO: Boa foi que o abordelara que senón aínda tiña o problema.

HERALDO

*Provincia*: A Coruña	*Concello:*MONFERO	*Parroquia:* SAN FIZ			*Aldea / Barrio / Lugar: XESTAL*
*Nome do alumn@: Víctor Gómez Varela*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida: 10/10/13*
*Nome d@ informante: María*			*Idade: 38*	*Relación c@ alumn@: Nai*

VERBA: Heraldo

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino singular.

SIGNIFICADO: Carteiro

FRASE DE EXEMPLO: Chegou o heraldo moi cedo cunha carta.

CAUSAS DO DESUSO: Agora úsase a palabra carteiro.

OBSERVACIÓNS: Na Antigüidade clásica, o heraldo era a persoa que na Grecia antiga transmitía as ordes das autoridades ou anunciaba os produtos dos comerciantes

SINÓNIMOS: Mensaxeiro

TRADUCIÓN: Castelán heraldo.

MARIPOSAS dos MORTOS

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Coruxou			*Aldea / Barrio / Lugar:* Lamela
*Nome do alumn@: Ana Pena Freire*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida:*
*Nome d@ informante: Mª Carmen*			*Idade:56*	*Relación c@ alumn@: Avoa*

VERBA: Mariposas dos mortos

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo.

FONÉTICA: Mariposas dos mortos

SIGNIFICADO: Unha especie de vela que ten un corcho redondo cunha mecha que se introducía nun vaso de aceite para alumear a un defunto.

FRASE DE EXEMPLO: Cando morreu meu veciño, puxeron as mariposas dos mortos para que puidésemos ver.

CAUSAS DO DESUSO: A chegada da electricidade.

ADIVAL

*Provincia*: A Coruña	*Concello:* Irixoa	*Parroquia:* Coruxou			*Aldea / Barrio / Lugar:* Lamela
*Nome do alumn@: Ana Pena Freire*			*Curso:* 1º de ESO	*Data da recollida:*
*Nome d@ informante: Mª Cármen*			*Idade:56*	*Relación c@ alumn@: Avoa*

VERBA: Adival

CLASIFICACIÓN GRAMATICAL: Substantivo masculino.

FONÉTICA: Adival

SIGNIFICADO: Corda grosa e longa para amañar a carga dos carros.

FRASE DE EXEMPLO: Meu avó o ano pasado fixo un adival para ensinarme como era e despois, regaloullo a un veciño para amarrar a carga dos carros.

CAUSAS DO DESUSO: A aparición dos tractores

TRADUCIÓN: Cabestro, cabestre, halter, halther, licol